ZER IKUSI
Manuel Maria Smith – Ibilbidea Neguri auzotik
Getxoko Liburutegiek utzitako argazkia.
Manuel Maria Smith XX. mende hasierako Getxon aztarna utzi zuten euskal arkitektoen belaunaldiaren adierazlea da. Smithek Bilboko gizartea oso ondo ulertzen zuen eta gizartearen nahiak bete zituen. Garai hartan bilbotarrek Ingalaterrako estiloa atsegin zuten kirolari, modari eta arkitekturari dagokionez.
Ibilbidea Neguriko tren geltokiaren plazan hasiko da. Leku hori oso egokia da, Neguriko auzoaren diseinuan trenbideko enpresariek lan sustapen handia egin baitzuten.
Manuel M. Smithekin batera Neguriko txoko politenak ezagutuko ditugu. Arkitekto horrek egindako diseinuari esker auzoak izaera hartu zuen, urte haietako euskal burgesek beraientzako diseinatutako lekua izan zelarik. Inguru honetako eraikin esanguratsuenak ikusiko ditugu, besteak beste Los Rosales egoitza, Karmengo eliza edo Eguzkialde jauregia (herrian “alkate andrearen etxea” izenarekin ezagunagoa dena)
MANUEL M.ª SMITH (1879-1956)
Manuel M. Smith Ibarraren familia Irlandatik Bilbora etorri zen XVIII. mendean. 1896an Manuel Madrilgo Arkitektura Eskolan ikasten hasi zen, eta hain zen ikasle ona ezen 1902an Alfontso XIII.ak ikasle onenaren saria eman baitzion.
Arkitektoen gremioan ospetsua izateaz gain, burges gorenak ere ordezkatzen zituen, bere abizenek gainerako bezeroen bezainbesteko prestigioa baitzuten. Arteen sustatzaile sutsua ere izan zen, eta hala, Operaren Lagunen Bilboko Elkartea sortu zuen eta Sozietate Filarmonikoko bazkide jabea izan zen.
Bere ibilbidea eta udalerrian egindako lana aintzatesteko, 1957ko abenduaren 14an Getxoko Udalak Areetako kale bati bere izena jarri zion.
1. Neguriko Geltoki Plaza .
Antzinako tren geltokiaren ondoan (1906) kokatuta dago. Babestutako eraikina da, eta Bizkaian garai hartatik kontserbatzen diren trenbide estazio gutxienetako bat.
2. Etxebizitza eraikina (1928).
"Zezen plaza" deitzen da forma makotua duelako, eta Manuel M. Smithek proiektatu eta sustatu zuen, eta bertan bizi izan zen baita ere.
3. Izpegi etxea (1911).
Emiliano Amann-en lana da, eta euskal arkitektura berriaren elementuak ditu.
4. Burdin Bidarte etxea (1904,…,2018).
Pedro Pelaez-ek diseinatu zuen eta 1926an Dolores Prado-k oinordetzan jaso zuen, gure protagonistaren emazteak, udako egoitza gisa erabili zuelarik.
5. Marques de Olaso jauregia (1926).
Izugarrizko itxura du, Manuel M. Smithek egindako simetria markatuari eta ertzeko dorreei esker.
6. Bidegain etxea (1920).
Nabarmentzekoak dira fatxadak, egurrezko bilbadura itxurazkoekin, baserri baten egitura irudikatzen dutenak, Manuel M. Smithek proiektatutakoak.
7. Vallejo etxea (1924, 1952).
Smithek bere maisutasuna agerian utzi zuen beste behin ere arkitektura estilo ezberdinak uztartuz.
8. Eguzkialde jauregia (1918, 2018).
Leonardo Rucabado-ren lana da, eta estiloa mendikoa da. Kantabriako etxeetako elementu arkitektonikoak eta Errenazimenduko eta Barrokoko elementuak uztartzen ditu.
9. Victoria etxea (1905).
Jose Picaza-k diseinatu zuen eta Amann kaleko alde horretan garai horretatik geratzen den txalet bakarra da.
10. Eguren etxea - Prado etxea (1928, 1938).
Eskualdeko estiloa du, eta euskal jauregi barrokoetan oinarrituta dago. Fatxada Smithek diseinatu zuen eta galeria, zutabeak eta terraza nabarmentzen dira.
11. Txaleta (1905,…,1935)
Pedro Gimonen jatorrizko proiektua asko aldatu zuten, eta Ingalaterrako eta euskal arkitektura berriko tradizioak nahasten dira, baita mendiko estilo berriko elementuak ere.
12. Txaleta (1911, 1990).
Ohiko estilo ingelesa du eta Manuel Camaronen lana da. Ingurumen kokapena eta eraikuntza goiztiarra direla-eta baliotsua da.
13. Bazter etxea (1905, 1995).
Manuel M. Smithen lehenengo lanetakoa da. Estilo ingelesa eta lorategiak gaur egun ezin hobeto egokitzen dira Neguriko paisaian.
14. Leku Eder txaleta (1919).
Emiliano Amannek eraiki zuen, eta txalet honetan euskal arkitektura berriko estiloa eta estilo ingelesa uztartzen dira.
15. Karmengo Amaren eliza (1909).
Emiliano Amannek eraikia. Siluetak itsasontzi baten gilaren alderantzizko forma irudikatzen du; itsasontzi horren branka aldare nagusiaren norabidean egongo litzateke.
16. Eguzki-eder txaleta (1913).
Emiliano Amannek diseinatu zuen eta arkitektura ingeleseko eta euskal arkitektura berriko elementuak uztartzen ditu.
17. Txaleta (1913)
Manuel Salazarrek eraiki zuen eta egitura eklektikoa du, itxura arkaizantearekin.
18. Los Rosales egoitza (1917).
Rafael de Garamendiren lanik onena da, eta etxadi oso bat (¡12 000 m2 !) hartzen duen eraikuntza multzo bakarra.
19. Rosa etxea (1911).
Jose Bilbao Lopetegiren ezaugarrietako bat eragin ingelesa eta koloreak dira.
20. Rafael etxea (1912).
Emiliano Amannek egin zuen eta euskal arkitektura berriko estiloko txaleta da: sartzeko atarian puntu erdiko arkua du, egurrezko balkoi jarraitua, eta abar.
21. Txalet bikoitza (1913).
16. mugarriko autore bera da eta horregatik dira antzekoak, baina hemen Ingalaterrako estiloa nagusi da.
22. Txaleta (1908).
Emiliano Amannen estiloa jarraitzen du, eta estilo ingelesa berrinterpretatzen du euskal baserri tradizionalen elementuekin.
23. Etxetxu (1909).
Emiliano Amannen lana da eta euskal arkitektura berriko txaleten itxura du. Eguzki erlojuak 08:00etatik 18:00ak arte adierazten du ordua.
24. Senditzuegi (1910, 1920).
Estiloari dagokionez Amannen obra osatuena da, eraketa aberatsa eta anitza baita.
25. Ergoyen taldeko etxebizitzak (1966).
Rafael Aburtok diseinatu zuen Ergoyen familiarentzat, eta Neguriko arkitekturako salbuespena dira.
26. Dario de Regoyos parkea (1925).
Smithek proiektatutako monumentua da. Brontzezko medailoian pintorearen erretratua dago, Higinio Basterrak egina.
Ibilbideko mugarriren batek oroitzapen batera lekualdatu zaitu?
Agian arkitektura bat izan da, paisaia bat, edo zure interesa eragin duen irudi bat…
Konpartitu ezazu zure #Getxodeapie esperientzia sare sozialetan.
Deskargatu:
Gehiago jakin nahi duzu?:
Gogorarazten dizugu badituzula beste 13 ibilbide udalerrian; hurbilen daudenak hauek dira:
